Эдипнинъ къалемини иджат кескинлештире
30-августта И. Гаспринский адына миллий китапханемизде шаир ве публицист Шерьян Алининъ 75 йыллыкъ юбилейине багъышлангъан тедбир олып кечти. Бу мунасебет иле китапханенинъ окъув залына языджылар, шаирлер, матбуат хадимлери, Шерьян агьанынъ шегиртлери, «Ильхам» бирлешмесининъ азалары, шаирнинъ мухлислери эм де догъмушлары топландылар. Тедбирни китапханенинъ мудиреси Гульнара Ягъяева ачты. 0, чыкъышында Шерьян агьанынъ муляйим, йымшакъ табиатлы, бильгили инсан олгъаны, чокъ эсерлер язгъаны, бир къач йылдан берли китапханеде «Ильхам» бирлешмесини алып баргъаны акъкъында айтты.
«Китапхане азалары Шерьян агъа ичюн юбилей тедбири азырламакънен сынъырланмады, онынъ иджады ве фаалиетини косьтерген «Шаир, публицист Шерьян Али 75 яшында» адлы серги де азырлады», — деди ве тедбирге кельгенлернинъ дикъкъатыны сергиге джельп этти.
Сергиде шаирнинъ дердж этильген китаплары, язгъан публицистик макъалелери эм де газетлерде ве меджмуада басылгъан онынъ акъкъындаки макъалелер, юбилярнынъ ресимлери нумайыш этиле.
Шаир ичюн къач китап чыкъаргъаны дегиль,насыл китап чыкъаргъаны муим
Къырымтатар языджылар бирлигининъ реиси Риза Фазыл чыкъышында, джумледен, бойле деди:
—Бизим эдебиятымызнынъ акъсакъал языджысы Шерьян Али бу куньлерде 75 яшы- ны къайд этти. 0, даа якъынларда эдебияткъа кельген яш несильлерден бири эди. Онынъ эдебияткъа кирип келюви козюм опонде тура. Эсли-башлы шаиримизнинъ эдебиятымыздаки эмиети буюк. Шу себептен яш къалемлер ондан дерс алып, онынъ бильгисинден файдаланмагьа ашыкъмакъ кереклер.
Шерьян Али сюргюнликте, халкъымыз ичюн энъ агъыр олгъан вакъытта эдебиятымызгъа кирип кельди. 0, бир чокъ эсли-башлы языджыларымыз Билял Мамбет, Урие Эдемова, Закир Къуртнезир, Аблязиз Влиев ве иляхре дигер языджылар киби, озьбек тилинде окъуды, ана тилинде мектеп корьмеди, амма олар киби озюнинъ эмегинен, мерагъынен, гъайретинен, истегинен ана тилимизни, эдебий тилимизни менимсеп, шу несиль языджысы олып етишти. Башкъа тильде мектеп кечип де, ана тилимизде иджат этмек, буюк къазанчтыр.
Шерьян Али Озьбекистанда иджат этип, «Омюр далгъалары», «Чагъала», «Асырдашым — сырдашым» киби шиирий китапларыны чыкъарды. Китапкъа «Асырдашым—сырдашым» киби серлеваны тек Шерьян Али киби терен тюшюнген шаир къоя биле.
Шерьян чокъ китап чыкъармады. Эписи олып еди китап нешир олунды. Учь китап Озьбекистанда ве дерт китап: «Мерджан данеле- ри», «Эки дюнья арасында», «Къалем уджундаки нур», «Хатыралар юкю» ватанымызда дердж олды. Шаир ичюн къач китап чыкъаргъаны муим дегиль, насыл китаплар чыкъаргъаны муим. Шерьяннынъ эр бир китабы къырымтатар шиириетине къоюлгъан джиддий исседир.
Шерьян Али бу яшына бакъмадан, он секиз яштаки йигит киби юре, эдебиятымызны
етеклей. Шерьян Али къалемининъ астындан чыкъкъан шиирлери, заманымызнынъ зарур меселелери акъкъында язгьан эсселери, публицистик макъалелери якьында айры китап олып чыкъты. Онынъ кьалеми эп кескинлеше, теренлеше, мен эминим, онынъ эсерлери кеткен сайын къырымтатар эдебиятынынъ классиги дереджесинде оладжакътыр.
Тедбирде языджылар Иса Абдураман, Закир Къуртнезир, Певат Зети, «Маарифчи» адындан Сафуре Каджаметова, педагогика илимлери докторы, алим Муедин Хайруддинов, яш шаир Сейран Сулейман, «Ильхам» бирлешмесининъ азалары Эмине Усеинова, Васфие Къыпчакъова, Рефат Сеит-Аблаев, Алие Сеитумерова, Къырым радиосынынъ къырымтатар тилинде эшит- тирювлер муаррири Сервер Беки- ров ве дигерлери чыкъышта булундылар. Олар озь чыкъышларында Шерьян Алиге теткъикъатчы, истидатлы шаир, «Ильхам» бирлешмесининъ ребери, аджайип устаз, инсан оларакъ къыймет кестилер, юрек сёзлерини айттылар. Оны 75 йыллыкъ юбилейи иле самимий хайырладылар. Гульдестелер, бахшышлар эдие эттилер. Шерьян агъагъа багьышлап язгъан шиирлерини окъудылар.
Хайырлайым
Шаир Шерьян Алиге
Ильхамлы сёзлеринъиз
Шифалы олсун.
Алла Тааля берген омюр
Сагълам ве узун олсун.
Юбилейлер чокъ къайд этинъ,
Яшынъыз юзге етсин.
Тантаналы тедбирлерге
Достларынъыз чокъ кельсин.
Яш къалемдешлер сизни
Урьмет иле анъсынлар.
Гъурурланып, алдынъызда
Шиирлерин окъусынлар.
Сагъ олунъыз, бар олунъыз,
Мукяфатлар къазанынъыз,
Алла берген къысметине
Бинъ разы олунъыз.
Достларынъыз вира артсын,
Душманынъыз олмасын.
Алтын нурлы кунешдайын
Юзюнъиз даим кульсин.
Сагъ олунъыз, бар олунъыз…
Бизим азиз Ватанда.
Къуванч толсун юрегинъиз,
Куньде саба тургъанда.
Асие Абибулла къызы АБЛЯКИМОВА.
30-августта И. Гаспринский адына миллий китапханемизде шаир ве публицист Шерьян Алининъ 75 йыллыкъ юбилейине багъышлангъан тедбир олып кечти. Бу мунасебет иле китапханенинъ окъув залына языджылар, шаирлер, матбуат хадимлери, Шерьян агьанынъ шегиртлери, «Ильхам» бирлешмесининъ азалары, шаирнинъ мухлислери эм де догъмушлары топландылар. Тедбирни китапханенинъ мудиреси Гульнара Ягъяева ачты. 0, чыкъышында Шерьян агьанынъ муляйим, йымшакъ табиатлы, бильгили инсан олгъаны, чокъ эсерлер язгъаны, бир къач йылдан берли китапханеде «Ильхам» бирлешмесини алып баргъаны акъкъында айтты.
«Китапхане азалары Шерьян агъа ичюн юбилей тедбири азырламакънен сынъырланмады, онынъ иджады ве фаалиетини косьтерген «Шаир, публицист Шерьян Али 75 яшында» адлы серги де азырлады», — деди ве тедбирге кельгенлернинъ дикъкъатыны сергиге джельп этти.
Сергиде шаирнинъ дердж этильген китаплары, язгъан публицистик макъалелери эм де газетлерде ве меджмуада басылгъан онынъ акъкъын- даки макъалелер, юбилярнынъ ресимлери нумайыш этиле.
Халкъымыз арасында белли йырджы Рустем Меметов Шерьян агьанынъ сёзлерине язылгъан «Далгъалар», «Къызылчыкъ джыйгъанда» тюркюлерини иджра этти. АТR хадими Афизе Юсуф къызы «Къаранфиль» халкь тюркюсини иджра этип, тедбирни яраштырды. Шерьян Алининъ къызы Венера Алиева озю ве анасы адындан шаирни самимий хайырлады эм де вакъытларыны аджымай, бабасыны севип-сайып, урьмет этип кельгенлерни къаве софрасына давет этти.
Янсанъ, гурдели ян, туташсын ялын
Субет ве эдебият акъкъында мунакъкъаша софра башында девам этер экен, Шерьян Али янъы шиирлерини окъуды ве бойле чыкъыш япты:
—Халкъымыз не арзу этсе, меним де арзум шу, яни Ватангъа, анатопракъкъа саип олмакъ. Шимди биз биринджи баскъычны бастыкъ. Биз ватандамыз. Бу бизим буюк бир енъишимиздир. Ватандай тыштаки халкъымыз яваш-яваш къайтаджакъ, биз чокъла- шаджакъмыз.
Бир бакъкъанда, япкъан ишлеримиз аз олып корюне амма талиль этсек, баягъы иш япкъанмыз. Миллий сыныфларымыз бар, АТR куньде бир къач саат ана тилинде яйынлар косьтере. Яш языджылар, шаирлер ярдым этселер, бельки ана тилиндеки эшиттирювлер 24 саатке чевирилир зди. Китапларымыз, дерсликлер чыкъа, театримиз бар ве иляхре. Эльбетте, бу ильк баскъыч. Халкъымызда гузель бир ибаре бар: бир гульнен баарь олмаз.
Эр бир ишнинъ башлангъыч девиринде бир эки адамнынъ да ролю буюк ола. Олар янаяткъан учкъунны сёндюрмемеге арекет эте, алевлендирелер.
Янсанъ, гурдели ян,
Туташсын ялын.
Кимсеге баш эгме,
Аллахкъа ялын.
Къошуда тоз-думан,
Ичинде къалма.
Огге чыкъ, къавий тут,
Дюльдюлинъ ялын.
Айтаджагъым эпимиз берабер арекет этмек керекмиз. Иншалла, эр шей яхшы олур.
Эдебиятымызны чечеклендирмек ичюн яшларнен чалышмакъ керек
Эльбетте, башкъа мемлекетлерни, меселя, Азербайджан, Тюркие ве иляхрелерни алсакъ, анда маневият кучьлю. Бунынъ эсас себеби—олар озь ватанында яшайлар. Оларнынъ девлети бар. Бизде де бойле бир медениет бар эди, маневият кучьлю эди. Ханлар девириндеки шиириетни алып бакъынъ. Шу вакъытларны алтын девир демек мумкюн. Халкъымыз арасындан чыкъкъан Борагъазы Герай хан, Ашыкъ Умер ве иляхре шаирлер иджат эттилер.
Бекир Чобан-заде, Исмаил Гаспралы киби инсанларымыз тек тюрк дюньясына дегиль, аман-аман бутюн дюньягъа беллидир. Шу себептен умютимиз буюк, иншалла, эдебиятымыз аякъкъа турып, чечекленеджек.
Эльбетте, эдебиятымызны чечеклендирмек ичюн яшларнен чалышмакъ керек. Амма «Ильхам» бирлешмесинде он адам иштирак эткенинен онынъ эписи буюк шаир олмаз. Чюнки иджат Алладан берильген ниметтир. О учкъун олса, бизим вазифемиз шу учкъунны сёндюрмемек.
Яш иджаткяр мен бу ишни беджерип олур экенимми, деп тюшюне. Шу вакъыт бириси сенинъ шииринъде къафиеси еринде дегиль, эджасы янълыш киби лафларны айтса, о къалемини быракъыр. Бизим вазифемиз яш къалемде олгъан истекни алевлендирмек, шиир язув техникасыны огретмектир.
«Ильхам» бирлешмесини тешкиль эткен къардашымыз шаир Юнус Къандым эди. Бу буюк бир макъсатларнен башлангъан иштир. Иншалла, бу бизден сонъ да девам этер. Истидатлы шаирлеримиз, языджыларымыз етишип чыкъар, ниетимизге етермиз.
Субетлер вакъытында айтылгъан бу фикирлерден сонъ Шерьян Али тедбирге кельгенлерге озь тешеккюрини бильдирди.
Наджие АМЕТОВА.
Ресимде: Шерьян Али ве мусафирлер.
QIRIМ 2012 с., 5-сентябрь, № 69 (1629)