Ана тили
«Тиль олса – миллет олур,
Девлет олур!»
Тувгъан тиль
Мен сени Къырымда, Къазанда таптым,
Юрегим къайнагъан, ташкъанда таптым.
Ят ильде мугъайып аджынып юрьгенде,
Умютим, хаялым шай тюшип юрьгенде,
Мойнъынъа сарылдым, дердимни айтып,
«Юрт» деген сёзюнъмен озюме къайтып.
Йырларынъ болмаса, маненъ болмаса,
«Юрт» деген сёзюнъмен юрек толмаса,
Ах, насыл юрермен гъурбет якъларда,
Танышсыз, билишсиз, ят сокъакъларда
………………………………………
Истиймен, озюнъни эр ерде корьмек,
Эр ерде инджинъден демтанлар орьмек.
Джамиге, михрабгъа, сарайгъа кирсем,
Денъизлер, голлернинъ четине ирсем,
Сенинъле душмангъа ярлыкълар язсам,
Сёзюмъмен онъмазнынъ гонълюни къазсам,
Къабримде мелеклер соргъу сораса,
Азраиль тилимни къач кере тораса,
Озь тувгъан тилимде айт, манъа дермен,
Озь тувгъан тилимде йырлап олермен.
……………………………………….
Б. Чобан-заде
Тувгъан тилим
Сени сюргюн эттилер, ах, тувгъан тилим,
Истедилер айырмагъа тамырынъдан.
Атешлерде савурылды кокке кулюнъ,
Тек кимлер къыл къыдырмады хамырынъдан?
………………………………………………
Тувгъан тилим! Гузель тилим! Кене яша!
Юрткъа къайттыкъ сеннен бирге йыллар аша;
Сен бар экеч, олюмге ич баш бермемиз,
Топракъ дегиль, душмангъа бир таш бермемиз! Ш. Селим
Ана тилим
Ана тилим догъмуш анам-бабамдан,
Меним ичюн бу тиль саарь-сабадай.
– Ана – дедим мен бу тильде биринджи,
Къыймети ёкъ, о не алтын, не инджи.
Тильнен осе догъгъан баланынъ анъы,
Сев тилинъни, севген киби ананъы.
Беллеменъиз, ана тилимиз факъыр,
Къайсы Адам ана тилин быракъыр?!
Мен бу тильде ярышлаштым джыйында,
«Къапмакъ» къаптым яш кызларнынъ
сыйында
Саатларнен чынълап турдым къангъандже,
Козь юммадым къызышкъан сонъ, тангъадже.
Джемиетте енъди чалбаш кедайым,
Озь тилимни къорчалайым эр даим.
Рус тили де керек деп биллем кендим,
Озь тилимдай бу тильни де огрендим.
Г. Булгъанакълы
А т а л а р с ё з л е р и
Адамны кульдирген де тиль, куйдирген де.
Тиль – акъыл теразесидир.
Ашнынъ дады – тузнен,
Адамнынъ дады – сёзнен.
Татлы сёз балдан татлы.
Тиль ярасы пычакъ ярасындан мушкюльдир.
Севдирген де тиль, бездирген де.
Тилининъ гонълюнъ бир олмалы.
Окъумагъа теклиф этемиз
1. Абдураман И. Ана тилим: Шиир // Йылдыз. – 1998. – №7. – С. 85-86
2. Аблаева Т. Динимни, тилимни юректен севем: Шиир //Янъы дюнья. – 2003. – Нояб. 29. – С. 5.
3. Аблялимов М. Ана тилим: Шиир // Йылдыз. – 1998. – №7. – С. 84.
4. Али Р. Ана тилим: Шиир //Янъы дюнья. – 1997. – Окт. 24. – С. 6.
5. Али Р. Алла берген ана тиль: Шиир // Сувдагъ сеси. – 2005. – нояб. 19. – С. 4.
6. Алиев Ш. Ана тилим: Шиир //Йылдыз. – 1998. – №7. – С. 87-88.
7. Алиева А. Ана тилим: Шиир // Сувдагъ сеси. – 2000 .- апр. 15.
8. Алимгерай И. Ана тилим: Шиир // Йылдыз. – 1998. – №7. – С.82.
9. Амет А. Ана тилим: Шиир // Сувдагъ сеси. – 2005. – окт. 22. – С. 3.
10. Аметова Э. Ана тилим: Шиир // Достлукъ. – 1990. – 17 февр.
11. Асанова Л. Ана тилим – тувгъан тилим! //Янъы дюнья. – 2003. – Нояб. 29. – С. 5.
12. Бешикчи М. Ана тилини хор эттик: Шиир // Къырым. – 2005. – апр. 6. – С. 6.
13. Булгъанакълы Г. Ана тилим: Шиир //Турналар: 5-6 – нджы сыныфлар ичюн окъув китабы / Тертип эткен А. Велиулаева – Симферополь, 2003. – С. 7-8.
14. Бурнаш Р. Ана тилим : Шиир //Турналар: 5-6 – нджы сыныфлар ичюн окъув китабы / Тертип эткен А. Велиулаева – Симферополь, 2003. – С. 8.
15. Burnaş R. Ana tilim: Siir // Kalgay. – 2004. – sayi 33. – С. 19.
16. Велиев А. Ана тили : Шиир //Янъы дюнья (Балалар дюньясы). – 2006. – № 4 (июль 8). – С. 2.
17. Велиев А. Ана тилим: Шиир // Къырым. – 2005. – окт. 22. – С. 5.
18. Велиляев А. Ана тилим: Шиир / /Къырым. – 2005. – майыс 7. – С. 12.
19. Гирайбай А. Тувгъан тилиме: Шиир //Салгъыр. – 1991. – №1. – С.31-32.
20. Гъафаров Э. Догъмуш тильсиз Ватан олмаз: Шиир // Къырым. – 2005. – сент. 21. – С. 7.
21. Дерменджи Л. Ана тили: Шиир //Къырым. – 2005. – март 23. – С. 7.
22. Зети П. Тилинден вазгечме!: Шиир //Достлукъ-Къырым. – 1992. – апр.30.
23. Ибраимова Л. Ана юртум, ана тилим : Шиир //Къырым. – 2003. – Нояб. 7. – С. 6.
24. Керменчикли Дж. Озь тилимиз: Шиир // “Ма-бих-иль ифтихарым – къырымлыкътыр меним гъурурым” : (Макъалелер ве шиирлер джыйынтыгъы ) – Акъмесджит: Къырымдевокъувпеднешир, 2005. – С. 56-102.
25. Къуртбедин Э. Тувгъан тилим: Шиир // Ленин байрагъы. – 1957. – 1957. – Майыс 12.
26. Муедин Р. Ана тили: Шиир // Янъы дюнья. – 2006. – янв. 14. – С. 6.
27. Осман Д. . Ана тилим: Шиир // Достлукъ. – 1989. – 27 окт.
28. Сеногъыл А. Ана-бабамнынъ тили: Шиир / Тердж. эткен Дж. Аметов // Йылдыз. – 1978. – №1. – С. 92-93.
29. Селим Ш. Тувгъан тилим. Шиир // Янъы дюнья. – 2006. – февр. 18. – С. 5.
30. Сулейман Л. Ана тилим: Шиир // Йылдыз. – 1998. – №7. – С. 84.
31. Suleyman L. Ana tilim: Siir // Kalgay. – 2004. – sayi 33. – С. 19.
32. Темиркъая Ю. Тувгъан тиль: Шиир //Турналар: 5-6 – нджы сыныфлар ичюн окъув китабы / Тертип эткен А. Велиулаева – Симферополь, 2003. – С. 6-7.
33. Темиркъая Ю. Тувгъан тиль: Шиир // Октябрь елунен: Шиирлер, поэмалар, икяелер, очерклер. – Ташкент: Гъафур Гъулям адына бедиий эдебият нешрияты, 1968. – С. 76-80.
34. Токъай А. Тувгъан тиль: Шиир / Къазантатар тилинден А.Велиев терджиме этти // Янъы дюнья. – 2006. – апр.22. – С. 6.
35. Умарова Э. Ана тилим: Шиир //Янъы дюнья. – 2003. – авг. 30. – С. 4.
36. Усеинов С. Озь тилини бильсин эр кес: Шиир // Маариф ишлери. – 2006. – февр. 2 – С. 5.
37. Халилов А. Ана тилим: Шиир//Къырым. – 2001. – Март23.
38. Чобан-заде Б. Тувгъан тиль: Шиир // Йылдыз. – 1998. – №7. – С. 77.
39. Черкез-Али Къырым тили гъайып олмаз: Шиир // Къырым. – 2000. – сент.16.
40. Шакир-Али Я. Мектеп ве миллий тиль: Шиир //Турналар: 5-6 – нджы сыныфлар ичюн окъув китабы / Тертип эткен А. Велиулаева – Симферополь, 2003.- С.4-5.
41. Шакир-Али Я. Мектеп ве миллий тиль: Шиир //Чокърачыкъ. – Акъмесджит: Таврия, 2004.- С.35-38.
42. Шейхаметов М. Ана тилим: Шиир // Къырым. – 2004. – февр. 27. – С.6.
43. Шемьи-заде Э. «Тувгъан тиль»…: “Козьяш дивар” поэмасындан парча // Йылдыз. – 1998. – №7. – С.78-80.
44. Шукурджиев С. Меним ана тилим: Шиир // Къырым. – 2006. – июль 8. – С. 12.
45. Сейтумер Э. Ана тилим: Шиир // Йылдыз. – 1998. – №7. – С. 82.
Азырлагъан Д. Белялова