«Къырымтатарлар — урьметке ляйыкъ миллеттир»
Адам дюньяны кезер экен, онынъ дюньябакъышы, бильги севиеси кенишлей. Адам озю ичюн эп янъы-янъы шейлерни огрене, нетиджелер чыкъара. Америкалылар — сефер япмагъа севген инсанлардыр. Афсус ки, америкалыларнынъ чокьусы башкъа миллетлер, тюрлю мемлекетлер акъкъында аз билелер. АКъШта окъугъаным вакъытта Къырымдан олгъанымны айтыр экеним, адамларнынъ докъсан файызы Украина акъкъында эшитмегенлерининъ биле шааты олдым. Америкадан гъайры даа башкъа мемлекетлер де олгъаныны бильген инсанлар, дюньяны огренмек ниетинен чешит волонтёрлыкъ ишлеринен огърашалар. Волонтерларны ресмий шекильде топлап, тюрлю ерлерге ёллагъан тешкилятларнынъ энъ беллиси — «Барышыкъ корпусымдыр. Кеченлери мен Гаспринский адына миллий кутюпханемизде энди дёрт йылдан берли волонтёрлыкъ япкъан америкалы къадыннен субетлештим.
—Барбара, озюнъиз ве фаалиетинъиз акъкъында айтсанъыз.
—Меним адым Барбара Визе ве мен «Барышыкъ корпусы»нынъ волонтёры олам. Америкада мен чокъ йыл девамында неширджиликнен огъраштым, атта достумнен берабер кучюк бир нешрият ачтыкъ. Бу нешрият эви аля даа Сан-Франциско шеэринде чалыша. Бундан гъайры мен йигирми йыл девамында шахсий китап тюкяныма мудирлик яптым.
—Къырымгъа насыл келип тюштинъиз?
—Дюньяны корьмек ве файдалы ишлернен огърашмакъ ниетинен мен «Барышыкъ корпусы»на мураджаат эттим. Аслында, волонтёрлар барыладжакъ ерлерни озьлери сайлап алмакъ акъкъындан марумлар. Амма бахтыма мен Украинагъа ве сонъра айны Къырымда ерлешкен Гаспринский адына миллий кутюпханеге келип чыкътым. Бу ерде чалышмакъ фурсатым олгъанына пек къуванам.
—Бильгениме коре, волонтёрлар тек эки йыл девамында бир ерде булуна билелер. Сиз исе артыкъ дёрт йыл мында хызмет этесинъиз.
—Догъру, ильк эки йыллыкъ муддетим биткен сонъ, мен даа эки йылгъа къалмакъ ичюн ариза яздым. Къырымны пек севдим ве чалышкъан еримни де пек бегенем. Имкяным олса эди, мемнюниетле мында даа къалыр эдим. Эки йыл мен озюм яшадым, сонъки эки йыл ичинде исе къырымтатар къорантасынен яшайым.
—Къырым теэссуратларынъызнен пайлашеанъыз.
—Къырым, акъикъатен аджайип ердир. Къырымнынъ эр бир кошеси, эм дагълар, эм чёллери, эм денъизлер, эм озен ве учансувлары эписи гузель ве аэнклидир. Бунынънен берабер, бу топракънынъ тарихы гъает меракълы ве къадимий. Асыр- лар девамында мында яшагъан чешит къабиле ве халкъларнынъ эр бириси озь изини къалдырып, нетиджеде бойле текрарланмаз чешитлик яратты.
—Украина ве хусусан Къырым акъкъында эвель не биле эдинъиз?
—Билесинъиздир, языкълар олсун, биз америкалылар, башкъа мемлекет ве халкълар акъкъында пек аз билемиз, санки озь алемимизде яшаймыз. Мында кельмезден эвель Украина акъкъында аз-бучукъ огрендим, амма къырымтатарлар акъкъында малюмат пек аз эди. Артыкъ кутюпханеде чалышып башлагъан сонъ фаджиапы тарихынъыз, дженкявер курешинъиз акъкъында чокъ окъудым, эшиттим. Халкъ Ватангъа къайтмакъ ичюн 50 йыл девамында пек къыйналды, нидже мешакъатлардан кечти. Ве шуны да мытлакъа къайд этмеге истер эдим ки, алып баргъан курешинъиз тынч ёлларнен керчеклештириле. Сюргюн олунгъан бутюн халкълардан тек къырымтатарлар Ватанларындан о къадар чокъ муддет марум эдилер. Акъикъатен, къырымтатарлар — урьметке ляйыкъ миллеттир. Адамлар чеккен хорлукъларгъа бакъмадан, пек мерхаметли, ачыкъгонъюл- ли, ярдымсеверлер.
—Кутюпханеде эсас ишинъиз неден ибарет эди?
-Биз Наджие Ягъянен берабер лейхалар яздыкъ. «Барышыкъ корпусы» лейхаларны омюрге кечирмек ичюн пара айыра. Бу йыллар девамында биз бир сыра лейхаларны язып омюрге кечирдик. Джумледен, Къырым кутюпханеджилери ичюн семинар, кутюпханелерде волонтёрлыкъны кутьлевийлештирюв, козьлери зайыф инсанлар ичюн кутюпхане хызметлери косьтерюв киби лейхаларны къорчаладыкъ. Бундан гъайры, биз «Терджиман» газетасынынъ нусхаларыны топламакъ ичюн, кутюпхане ичюн балабан сканер, «Ленин байрагъы» газетасынынъ бутюн нусхаларыны дестелеп балларгъа къоймакъ ичюн маддий ярдым къыдырдыкъ. Бунынънен берабер мен махсус блогда кутюпханенинъ енъишлери, къырымтатар языджы, шаирлери акъкъында 80 дане макъале яздым. Кутюпхане хадимлери ичюн инглиз тили дерслерини кечирдим, базы эджнебий языджыларгъа мектюплер язып, кутюпханеге китапларыны эдие этмелерини риджа эттим.
—Къырымда энъ бегенген еринъиз бардыр…
-Мен Къырымда чокъ кездим. Багъчасарайны пек севем, эсасен эски шеэрнинъ айланчыкъ сокъакъларыны. Чатырдагъ, Демирджи дагъларына чыкътыкъ. Кезлев шеэринде эски сокъакъларыны гъайрыдан тиклев боюнджа ишлерни пек бегенем. Шеэр кунь-куньден даа да ярашыкълы ола.
—Келеджекте Къырымгъа къайтмакъ ниетинъиз бармы?
-Бир чаре тапып Къырымгъа кене къайтмакъны пек арз этем. Къысмет олса, бельки кузьде кене мында келип, волонтёрлыкъ ишимни девам этерим.
—Окъуйыджыларымызгъа не айтмакъ истер эдинъиз?
-Бу дёрт йыл девамында манъа ярдым эткен, эвлерининъ кенъ къапыпарыны ачкъан эр бир адамгъа самимий миннетдарлыгъымны бильдирем. Озь Ватанынъызны, шырын ана тилинъизни, зенгин мирасынъызны козь бебеги киби сакъланъыз!
Ленера КЕЗЛЕВЛИ субетлешти
// Янъы дюнья.- 2013.,-июнь 21 — с.5.