Тарих
1990 сенеси сентябрь 24-де Симферополь (Акъмесджит) шеэринде Исмаил Гаспыралы Миллий кутюпханеси дюнья юзюню корьди. 1995 сенесининъ декабрь айында Исмаил Гаспыралы Къырымтатар джумхуриет кутюпханесине чевирильди.
Кутюпханенинъ тувгъан тильде чыкъкъан эдебият фонду Къырымда ве онынъ тышында яшагъан къырымтатарлар ве дигер тюркий миллет векиллери тарафындан багъышлангъан китапларнынъ микъдары артты.
Бугунь кутюпханенинъ китаплар фондунда 36 бинъ джылт, бу джумледен къырымтатар тилинде 8 бинъ джылт, 2 бинъ джылт сийрек расткельген ве гъает къыйметли неширлерден мевджуттыр: Исмаил Гаспыралы, Джафер Сейдамет, Амет Озенбашлы, Осман Акъчокъракълы, Бекир Чобан-заде, Шевки Бекторе, Арслан Кричинский, Эшреф Шемьи-заденынъ ве къырымтатар медениетининъ дигер мешур эрбапларынынъ чыкъкъан китапларыдыр.
Кутюпханенинъ китап фондунынъ гъает къыйметли къысымында ашагъыдакилер мевджут:
– Къырым ханлыгъынынъ 1613 сенесинден 1780 сенесине къадар олгъан махкеме ве архив весикъаларыны къаврап алгъан Къадыаскер дефтерлерининъ 61 джылтынынъ фотокопиялары;
– Романияда ве Тюркиеде къырымтатар диаспорасы тарафындан нешир этильген «Емел» (1930-1998), «Кырым» (1918) – (1957-1961) меджмуаларынынъ, Ташкентте нешир этильген «Ленин байрагъы» (1957-1990) газетасынынъ ве «Йылдыз» (1976-1990) меджмуасынынъ толу коллекциялары;
– Басыр Гъафаровнынъ, Эшреф Шемьи-заденинъ шахсий кутюпханелери;
– Русие девлет кутюпханесинден алынгъан китаплар.
Кутюпханенинъ библиографик-къылавуз каталогъында алфавит картотекасы, персоналиялар (къырымтатар языджылары ве эдебиятшнаслары)нынъ картотекасы, девирий неширлер картотекасы бар.
Йылда 2 бинъден зияде окъуйыджы кутюпханенинъ хызметлеринден файдалана, оларгъа 55 бинъден зияде китап ве дигер неширлер бериле.
Кутюпхане къырымтатар окъуйыджыларына хызмет косьтерюв, тувгъан тильдеки эдебиятны кутьлевийлештирюв меселелеринде Къырымдаки кутюпханелернинъ хадимлерине методик ве библиографик къулланмаларны азырлай ве нешир эте.
Кутюпханенинъ мутехассыслары Къырымда топлу суретте яшагъан къырымтатар эалисине китапхане хызметлерини косьтерюв боюнджа концепцияны ишлеп чыкътылар.
И.Гаспыралы Джумхуриет къырымтатар кутюпханесининъ гъайрыдан тикленюви ве инкишафында «Къырымтатар кутюпханесининъ гъайрыдан тикленюви» лейхасынынъ тадбикъ олунгъаны буюкроль ойнады.
Лейханы тадбикъ этюв черчивесинде «Бильги чокърагъы» адлы махсус кутюпхане сериясынынъ нешири башланды. Лейхада къарарлаштырылгъан он алты китап чыкъарылды.
Кутюпханенинъ макъсадлары ашагъыдакилеринден ибарет:
– къырымтатарларгъа аит весикъаларны шимдики ве келеджек несиллер муштерилери ичюн араштырмакъ, тапмакъ, хавфсызлыгъыны темин этмек ве сакълап къалмакъ;
– муштерилер контингентини кенишлетмек, олар ичюн кутюпханеде ве ондан тышта чалышмакъ ичюн эйи шараитлер яратмакъ, земаневий электрон технологияларны кениш тедбикъ этюв вастасынен Украйна, Къырым, якъын ве узакъ четель регионларынынъ муштерилерини миллетнинъ весикъа мирасындан файдаланув ёлунен теминлемек;
– муштерилерге хызмет косьтерюв усулларыны даимий суретте шекиллендирмек, даа истикъбаль ве семерели иш усулларыны омюрге тедбикъ этмек; Миллий Меджлис, иджра акимиетлери ве ерли озь-озюни идаре этюв органлары векиллерини, иш адамларыны ве миллий интеллектуал элитанынъ дигер категорияларыны оларнынъ талапларына аит информацён хызмет иле оператив ве кейфиетли суретте теминлемек;
– ана тили, тасиль, медениетни гъайрыдан тиклевде ве инкишаф эттирювде фааль къолтутмакъ, халкънынъ медений-тарихий, маневий-ахлякъий вариетини кенъишлетювде ярдым косьтермек;
– муштерилернинъ чешит ихтияджларыны толюсынен эда этюв макъсадынен кутюпхане китап фондларынынъ мундериджесини кениш ачмакъ;
– «Миллет хатырасы» къырымтатар китабынынъ библиографиясыны ве малюмат базасыны шекиллендирмек.
Къырымнынъ ерли медениет органларына ве кутюпханелерине къырымтатар эалисине кутюпханеджилик-информацён хызмет костерювде ве къырымтатарлар топлу яшагъан ерлерде кейфиетли кутюпхане хызметини косьтерювде ярдым оларакъ макъсадлы тешкилий-методик ишлерни эда этмек.
Исмаил Гаспыралы адына къырымтатар джумхуриет кутюпханеси:
■ къырымтатар тилинде матбаа эсерлерининъ, эльязмалар ве весикъаларнынъ, дигер тиллерде къырымтатарлар акъкъындаки неширлернинъ сакълайыджысыдыр;
■ къырымтатарлар акъкъында, дигер тюркий халкълар ве мусюльман медениети акъкъындаки бильгилерни тешвикъ этюв меркезидир;
■ къырымтатар окъуйыджыларынен чалышувда ве тувгъан тиллердеки неширлерни кутьлевийлештирювде Къырым кутюпханелери ичюн тешкилий-методик меркезидир;
■ миллий тевсиевий библиография ве кутюпханелерара абонемент меркезидир;
■ Къырым ве дигер регионлардаки кутюпханелер хадимлерининъ иштирагинен семинарлар, тренинглер, тёгерек масалар отькере.