Исмаил Гаспринский адына къырымтатар джумхуриет кутюпханеси

Бугуньде-бугунь кутупханенинъ фондунда 48 бинъден зияде китап, меджмуа ве газета комплектлери, шу джумледен, къырымтатар тилинде – 14 бинъ нусха, тюрк ве дигер тюркий тиллерде – 5,1 бинъ нусха нешир мевдджуттыр. Сийрек ве гъает къыйметли неширлернинъ сайысы 2,2 бинъден зиядедир.

Китапхане фондунынъ гъает къыйметли къысмында мевджут неширлер:

– 1608-1780 сенелери девиринде Къырым ханлыгъында тарих, икътисадият, адлиеджилик, ичтимаий ерлешюв ве демографик джерьянлар боюнджа къыймети мисильсиз ильмий материалларгъа малик Къадыаскер китапла-рынынъ 61 томынынъ фотокопиялары;

– И. Гаспринский нешир эткен “Терджиман” -“Переводчик” (1883-1918 сс.) газетасы коллекциясынынъ, “Алеми нисван” меджмуасынынъ, “Миллет” ве “Ватан хадими” (1905-1908сс.) газеталарырынынъ микро-фильмлери;

– Исмаил бей Гаспринский, Джафер Сейдамет, Бекир Чобан-заде, Амет Озенбашлы, Асан Сабри Айвазов, Осман Акъчокъракълы, Шевкъи Бекторе, Арслан Кричинский, Эшреф Шемьи-заде ве къырымтатар медениетининъ дигер корюмли эрбапларынынъ озьлери сагъ экенде чыкъкъан неширлери;

– Къырымда 1944 сенесининъ сюргюнлигене къадар нешир этильген китаплар;

– Румыния ве Тюркиеде къырымтатар диаспорасынынъ девирий неширлери -“Эмель” (1930 сенеси чыкъып башлагъан девирден бу куньге къадар) ве “Крим” меджмуаларынынъ комплектлери;

– Озьбекистанда (1957-1990) ана тилинде чыкъкъан бирден-бир газета -“Ленин байрагъы”нынъ толу коллекциясы;

-“Йылдыз” меджмуасы (1976 сенесинден башлап бу куньге къадар).

Китапханенинъ фондларында къырымтатар миллий арекети акъкъында, шу джумледен Нью-Йорк ве Лондонда, Берлин ве Варшавада, Москва ве Истанбулда чыкъарылгъан неширлер кениш такъдим этильмектелер.

1991 сенеси филолог-алим Басыр Гъафаровнынъ васиетине бинаэн, И. Гаспринский кутюпханесине такъдим этильген коллекциянынъ китаплары кутюпхане ве онынъ окъуйыджылары ичюн айрыджа къыйметлидир. Коллекция тахминен 2 бинъ китаптан ибарет олып, кутюпхане фондунынъ энъ къыйметли ве фааль ишлетильген къысмыны тешкиль эте.

И. Гаспринский адына кутюпханенинъ фондуны шекиллендирювде Русие Девлет кутюпханеси дегерли иссе къошты. Энди тешкиль олунгъан кутюпхане чалышып башлагъан биринджи йылы къырымтатар тилинде 200-ге якъын китап такъдим этти.

1998 сенеси Русие Девлет кутюпханеси И. Гаспринский адына кутюпханеге сюргюнликтен эвель нешир этильген къырымтатар тилинде 1600 китапны тантаналы суретте такъдим этти.

Бундан сонъ кутюпхане къырымтатар эдебияты классиги Эшреф Шемьи-заденинъ тувгъанларындан онынъ шахсий кутюпханесинден, окъуйыджылар ичюн буюк дегерлик олгъан 500-ге якъын китап, архивнинъ бир къысмыны ве шахсий эшьяларны бахшыш оларакъ къабул этти. Кутюпхане ёлбашчыларынынъ арекетлери ве тырышувлары саесинде медений дегерликлерни къайтарув боюнджа украина Миллий комиссиясынынъ даимий къолтутувында Фергъана шеэринден (Озьбекистан) И. Гаспринский кутюпханеси “Къырымтатар тилининъ фразеологик лугъаты”ны тертип этиджи аджайип тилшынас-алим Усеин Курькчининъ архивининъ бир къысмыны кетирмеге наиль олды.

2000 сенеси январь айында языджы Решит Мураднынъ вефатындан сонъ, онынъ васиетине бинаэн, китапханеге языджынынъ шахсий китапханеси такъдим этильди.

Буларнынъ эписи 2000 сенесининъ башында кутюпханенинъ структурасында эльязма ве архив материалларынынъ махсус болюгини айырмагъа земин яратты. Секторнынъ хадимлери белли къырымтатар языджы, алим ве джемаат эрбапларынынъ шахсий архивлерини тапув, къабул этюв ве сакълав боюнджа иш алып баралар.

И. Гаспринский адына кутюпхане чалышып башлагъан биринджи кунюнден берли айры адамлар, чешит тешкилят ве муэссиселер багъышлагъан китаплар китапхане фондуны комплектлевда эсас менбадыр. Базыда адамлар сюргюнликке озьлеринен алып кеткен ве сакълап къалгъан, озьлери ичюн гъает къыйметли китап ве весикъаларны кутюпханеге багъышлайлар.

Кутюпханенинъ хадимлери кутюпханеге бахшыш оларакъ берильген эр бир фактны окъуйыджы ве джемаатчылыкъкъа малюм этмеге тырышалар, кутюпханеге эткен ярдымлары ичюн озь миннетдарлыкъларыны бильдирелер. Бу иште корьгезмели васталар, радио, телевидение ве матбуаттан фааль файдаланыла. Бу аджайип инсанларгъа миннетдарлыкъ бильдирип, китапхане “Тешеккюрлер китабы”ны тешкиль этти, мында озь китапларыны эдие эткен эр бир шахыснынъ ады, спонсорлыкъ ярдымы косьтергенлернинъ адлары языла.